Fakty zamiast obaw: w debacie na temat biomasy- Polska potrzebuje prawdziwych danych, a nie przypuszczeń

Czy Polska naprawdę stoi w obliczu niedoboru biomasy, czy też porusza się w środowisku charakteryzującym się fragmentarycznymi informacjami i narastającymi spekulacjami? Baltpool, międzynarodowa platforma obrotu biomasą, zachęca interesariuszy do oparcia trwających debat dotyczących energii w danych. W miarę aktualizacji planów energetycznych i klimatycznych przez Polskę, zarówno uczestnicy rynku, jak i organy regulacyjne powinni opierać się na faktach, a nie na założeniach.

„Od dawna słychać było głosy o niedoborach, ale ostatnio stały się one coraz głośniejsze. Nadal jednak musimy zadać pytanie: gdzie są na to dowody?” – mówi Ramunas Waszkiewicz, dyrektor ds. rynku polskiego w Baltpool. „Polityka powinna opierać się na rzeczywistych danych rynkowych, a nie na spekulacjach”.

Doświadczenie Baltpool w regionie krajów bałtyckich stanowi pouczający przykład. W 2022 r. Litwa zaprzestała importu biomasy z Białorusi, co spowodowało natychmiastowy szok cenowy i silną falę niepewności na rynku. Ceny gwałtownie wzrosły, a pojawiły się pytania, czy lokalni producenci będą w stanie pokryć lukę w dostawach powstałych  w wyniku zakazu importu z Białorusi. Nieco później pojawiło się kolejne wyzwanie: uruchomienie elektrociepłowni w Wilnie, które spowodowało znaczny wzrost popytu na rynku – tuż po tym, jak system dostaw dostosował się do poprzedniego szoku. Wyzwania te pojawiały się jedno po drugim, powodując prawdziwy stres na rynku i wśród jego uczestników.

Początkowo uczestnicy rynku spodziewali się chaosu i utrzymującej się nierównowagi. Jednak to, co nastąpiło potem, nie było załamaniem, ale szybkim dostosowaniem się. Rynek, przy wsparciu wszystkich stron – organów regulacyjnych, producentów, nabywców i państwowych służb leśnych – szybko się dostosował. Platforma Baltpool odegrała znaczącą rolę jako jeden z kluczowych mechanizmów zapewniających transparentność i efektywność, ale to wspólne wysiłki całego ekosystemu zapewniły funkcjonalność i efektywność rynku. W rezultacie ceny ustabilizowały się w trakcie sezonu zimowego, a do końca 2022/23 r. litewski rynek biomasy nie tylko dostosował się do sytuacji, ale wykazał się niezwykłą odpornością: do końca sezonu grzewczego 2023/24 r. średnia cena biomasy na Litwie spadła o 40%, powracając do poziomu sprzed kryzysu. Ceny ogrzewania dla konsumentów spadły o prawie 20%.

„Ludzie spodziewali się poważnych zakłóceń i chaosu na rynku,lecz w zamian otrzymali  zrównoważony ekosystem” – wspomina R. Waszkiewicz. „Było to możliwe, ponieważ rynek dysponował narzędziami, takimi jak nasza platforma transakcyjna, które pozwalały na uzyskanie rzeczywistego obrazu sytuacji i umożliwiały szybkie podejmowanie świadomych decyzji”.

Dzisiaj Polska stoi przed własnym wyzwaniem – nie z powodu utraconego szlaku dostaw, tylko z powodu wewnętrznej niepewności. Wobec braku przejrzystości i zweryfikowanych danych rośną spekulacje, a narracje coraz częściej kształtowane są przez tych, którzy krzyczą najgłośniej. Ostatnie komentarze Ministerstwa Klimatu i Środowiska sugerują, że wykorzystanie biomasy zostanie ograniczone ze względu na ograniczone zasoby. Import z krajów takich jak Ukraina jest postrzegany jako potencjalna siła konkurencyjna dzięki tańszym surowcom, co może wpłynąć na krajowych producentów.

Natomiast Baltpool zwraca uwagę na ryzyko podejmowania decyzji w oparciu o założenia, a nie fakty. „Owszem, mogą istnieć pewne ograniczenia, to prawda. Ale należy je właściwie oszacować. ie zamykajmy drzwi, zanim sprawdzimy, co znajduje się po drugiej stronie” – mówi Ramunas Waszkiewicz.

W sezonie grzewczym 2023/24 średnia cena biomasy na Litwie spadła o 40% w porównaniu z poprzednim sezonem – z 38,9 EUR/MWh do 23,58 EUR/MWh. Ten znaczny spadek cen biomasy miał bezpośredni wpływ na ceny ogrzewania dla użytkowników końcowych, które również spadły o 16% (z 86,83 EUR/MWh do 72,83 EUR/MWh). Przez cały sezon łańcuchy dostaw funkcjonowały sprawnie i nie odnotowano żadnych znaczących zakłóceń. Zamiast tego rynek wykazał się odpornością i zdolnością do samoregulacji po poprzednim szoku cenowym i problemach z dostawami.

Podobne tendencje zaobserwowano na Łotwie i w Estonii, gdzie odnotowano dwucyfrowe spadki cen oraz stabilne dostosowanie się rynku.

Jednocześnie współpraca między organami regulacyjnymi, państwowymi służbami leśnymi i uczestnikami rynku osiągnęła rekordowy poziom. W rzeczywistości litewskie przedsiębiorstwo leśne dostarczyło rekordową ilość surowca, co dodatkowo przyczyniło się do stabilizacji cen i bezpieczeństwa dostaw. Zanim sezon grzewczy 2023/24 się zaczął, średnie ceny biomasy na Litwie spadły do 23,58 EUR/MWh (spadek o 40% rok do roku), a ceny ogrzewania dla konsumentów obniżyły się do 72,83 EUR/MWh. Podobne tendencje zaobserwowano na Łotwie i w Estonii, gdzie odnotowano dwucyfrowe spadki cen i płynnie dostosowanie rynku.

To właśnie tego rodzaju wskaźniki powinny służyć jako podstawa do planowania energetycznego w Polsce.

„Gdy brakuje informacji, pojawia się strach. Jednak gdy dane stają się dostępne, strach ustępuje miejsca wiedzy, rzeczowym argumentom i świadomym decyzjom” – twierdzi Ramunas Waszkiewicz, dyrektor ds. rynku w Polsce w Baltpool.

Baltpool apeluje do organów regulacyjnych, uczestników rynku i wszystkich interesariuszy o korzystanie z danych dotyczących transakcji w czasie rzeczywistym, analiz i cen referencyjnych. Dzięki tym narzędziom rynek staje się przewidywalny, decyzje są trafniejsze, a procesy operacyjne zoptymalizowane.

„Oferujemy nasze dane i wiedzę zdobytą przez lata. Opartą na faktach, a nie spekulacjach”.